Dnia 14 listopada 2018 roku Zespół Szkół Zawodowych im. św. Jadwigi Królowej w Bieczu zorganizował w kinie „Farys” akademię z okazji setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Część artystyczną przygotowali uczniowie z klas: II, III i IV technikum pod opieką dra Sławomira Mrozka oraz zespół muzyczny „Canto” pod kierunkiem pani Bożeny Dyląg.

Zespół muzyczny „Canto” wykonał utwory:

•  „Mury” Jacka Kaczmarskiego,
•  „Jak szło wojsko raz ulicą”,
•  „Matko o twarzy czarnej”,
•  „Uwierz, Polsko”.

Dziękuję serdecznie za pomoc w przygotowaniu akademii: pani Bożenie Guzik oraz pani Lucynie Radwan.

Pod koniec I wojny światowej zadaniem najpilniejszym było stworzenie centralnego ośrodka dyspozycyjnego, koordynującego wysiłki całego społeczeństwa polskiego w walce o niepodległość i kształt terytorialny państwa. Przygotowania do jego zorganizowania podejmowano i w kraju, i poza jego granicami. W Poznaniu uformowano już w 1916 r. Centralny Komitet Obywatelski, który jednak ze względu na konieczność zachowania konspiracji nie mógł prowadzić szerszej działalności. Dnia 15 sierpnia 1917 r. odtworzono w Lozannie Komitet Narodowy Polski (KNP) z udziałem m.in.: Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego, uznany po kilku miesiącach przez główne państwa alianckie za „oficjalną reprezentację polską”.

Decydujące znaczenie miały inicjatywy podejmowane w kraju. Odbudowa państwowości była procesem długotrwałym, podobnie jak formowanie władz ogólnopolskich. Poszczególne części ziem polskich uzyskiwały niezależność w różnym czasie i wszędzie powoływano jakieś namiastki rządów, obejmujące swymi wpływami teren najwyżej jednego zaboru.  W październiku 1918 r. w Cieszynie uformowała się Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, która sprawowała kontrolę nad powiatami: bielskim, cieszyńskim i frysztackim. W Krakowie od 28 października działała natomiast Polska Komisja Likwidacyjna (PKL). Pracami Komisji kierował Wincenty Witos. Na ziemiach Królestwa Polskiego okupowanych od 1915 r. (po Bitwie pod Gorlicami) przez wojska państw centralnych (Niemcy i Austro-Węgry) Polacy rozpoczęli przejmowanie władzy. Dnia 7 listopada w Lublinie powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej (premierem został socjalista Ignacy Daszyński). Program polityczny Rządu Ludowego zakładał m.in. przyznanie praw wyborczych kobietom (uzyskały 28 listopada 1918 r. dekretem Tymczasowego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego).

W listopadzie 1918 r. w Niemczech wybuchła rewolucja. Z więzienia w Magdeburgu został wówczas uwolniony Józef Piłsudski, który przebywał tam od lata 1917 r. po tzw. „kryzysie przysięgowym”. Piłsudski przybył do Warszawy 10 listopada 1918 r., a następnego dnia reprezentująca Polaków w Królestwie Polskim Rada Regencyjna przekazała mu władzę wojskową. Tego samego dnia na Zachodzie Europy – w Compiègne pod Paryżem zostało podpisane zawieszenie broni między wojskami ententy a armią niemiecką. Dzień ten uznaje się za symboliczną datę odzyskania po 123 latach (a dla nas – mieszkańców południowej części Polski – po 146 latach) niepodległości. Nie istniała już carska Rosja, w której toczyła się od 1917 r. wojna domowa, rozpadły się Austro-Węgry, a w Niemczech trwały zaciekłe walki, które spowodowały upadek monarchii.

Trzy dni później, tj. 14 listopada, Józef Piłsudski otrzymał od Rady Regencyjnej władzę cywilną, co uczyniło go najważniejszą osobą w państwie (Tymczasowy Naczelnik Państwa).  Państwo polskie w listopadzie 1918 r. było tylko w części ziem niepodległe. Na pozostałych ziemiach etnicznie polskich toczyły się walki o przynależność tych terenów. W latach 1918-1919 przyszło nam toczyć boje z Ukraińcami o Galicję Wschodnią (m.in. Lwów), później z Rosją Bolszewicką 1919-1920, zakończone podpisaniem traktatu pokojowego w Rydze (18 marca 1921 r.). W Wielkopolsce 27 grudnia 1918 r. wybuchło Powstanie Wielkopolskie, a na Górnym Śląsku również walczyliśmy z Niemcami w latach 1919-1921.

„Niepodległość nie jest Polakom dana raz na zawsze” „… niepodległość jest dobrem nie tylko cennym, ale i kosztownym” – słowa te kierował Naczelnik Państwa do Narodu. Mieliśmy się o tym przekonać nie tylko w najbliższych latach po odzyskaniu niepodległości ale i później – okresie II wojny światowej, czasów zniewolenia naszej Ojczyzny przez ZSRR po II wojnie światowej.

Opracował: dr Sławomir Mrozek